Vanaf 1 juli geldt de nieuwe Wet seksuele misdrijven. Hiermee zijn slachtoffers van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag strafrechtelijk beter beschermd. Om mensen te informeren over de wet en het belang van wederzijdse instemming voor én tijdens de seks, start vandaag een landelijke campagne.

In de nieuwe Wet seksuele misdrijven zijn meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar. Ook online. En straffen zijn verhoogd. Voor aanranding en verkrachting hoef je niet meer te bewijzen dat je gedwongen werd. Ook seksuele intimidatie (offline én online) en sexchatting zijn strafbaar. Verkrachting kan niet verjaren.

“Seksueel grensoverschrijdend gedrag – zoals seksueel geweld, seksueel kindermisbruik en seksuele intimidatie – heeft ernstige en langdurige gevolgen voor mensen. Met de nieuwe wet stellen we een duidelijke norm: seks hoort altijd vrijwillig en gelijkwaardig te zijn. Offline én online. Iets wat we in de huidige tijd allemaal al normaal vinden, maar waar de huidige wet nog niet op aansloot. Iemand is strafbaar bezig als diegene weet – of had moeten weten – dat de ander niet wil, maar toch doorgaat. Door heldere grenzen te stellen en nog duidelijker te maken wat wel en vooral niet kan, kunnen we bijdragen aan meer veiligheid en meer vrijheid om jezelf te kunnen zijn. Goede voorlichting over wat wel en niet kan én hoe belangrijk wederzijdse instemming is voor én tijdens de seks, is belangrijk. Want dat geeft rust en zekerheid voor alle twee. Daarom voeren we campagne.”

Het is strafbaar als:

• je seksueel contact doorzet, terwijl er duidelijke signalen zijn dat de ander geen seks wil
• je iemand op intimiderende wijze seksueel benadert. Op straat, op openbare sites of sociale media. Of het strafbaar is, hangt onder andere af van de inhoud van de seksuele benadering. Maar ook van de duur, frequentie, omgeving en situatie.
• je een kind onder de 16 jaar – of een kind van 16 of 17 jaar in een kwetsbare positie – seksueel benadert. Dus ook al voordat er een voorstel is gedaan voor een ontmoeting voor seksuele doeleinden. De politie kan hierdoor sneller optreden om seksueel misbruik van kinderen te voorkomen.

De wet drukt simpel gezegd uit wat we allemaal vinden: seks moet gewenst zijn. Check daarom altijd of de ander ook seks wil door te letten op wat diegene verbaal, maar ook non-verbaal aangeeft. Kijk bijvoorbeeld naar expliciet verbaal of fysiek afhoudend gedrag, zoals ‘nee’ zeggen, huilen, wegduwen. Of non-verbale signalen of een passieve opstelling, zoals wegdraaien, niet bewegen, stilhouden, bevriezen of verstijven.

Toelichting op wat precies is veranderd:

Meer houvast voor wie toch een nare ervaring heeft

Voor wie toch iets naars heeft meegemaakt, geeft de wet meer houvast voor een melding en eventueel een aangifte bij de politie. Bewijs, zoals sporen op het lichaam, camerabeelden en tekstberichten blijven noodzakelijk. Ook kunnen slachtoffers terecht voor hulp bij het Centrum Seksueel Geweld en Slachtofferhulp Nederland.

Delicten verkrachting en aanranding

Om verkrachting of aanranding aan te tonen is het niet meer nodig om te bewijzen dat er sprake was van dwang, doordat bijvoorbeeld geweld was toegepast of was gedreigd met geweld. Iemand is strafbaar als diegene seksueel contact doorzet, terwijl er duidelijke signalen zijn dat de ander geen seks wil. Dwang, is voortaan wel een strafverzwarende factor, maar niet langer een vereiste voor een veroordeling voor verkrachting of aanranding. Degene die seksueel contact initieert, moet alert zijn of de ander hetzelfde wil. Als dit niet duidelijk is, moet je bij de ander nagaan hoe diegene erin staat.

Duidelijke signalen van een ontbrekende wil zijn bijvoorbeeld expliciet verbaal of fysiek afhoudend gedrag, maar kunnen ook bestaan uit non-verbale signalen of een passieve opstelling, zoals het uit angst bevriezen van het lichaam. Het blijft bij seksuele misdrijven zo dat het bewijs in concrete zaken lastig te leveren kan zijn. Vaak is sprake van een één-op-één situatie zonder getuigen. Als de verdachte dan ontkent, gaat het om het woord van de één tegen de ander. Steunbewijs is dan noodzakelijk, zoals sporen op het lichaam, camerabeelden en bijvoorbeeld tekstberichten. Verder is belangrijk dat in de nieuwe wet verkrachting niet kan verjaren. Slachtoffers kunnen zelf bepalen of en wanneer zij aangifte doen.

Online en offline

Met het toenemend gebruik van internet, sociale media en smartphones is er meer online seksueel contact. Dit maakt het mogelijk seksuele misdrijven ook op afstand te plegen. Vooral kinderen zijn kwetsbaar voor online seksueel misbruik. Met de Wet seksuele misdrijven wordt bijvoorbeeld het zogenoemde sexchatting strafbaar: het seksueel benaderen van kinderen beneden de leeftijd van 16, maar ook het seksueel benaderen van kinderen van 16 en 17 jaar in een kwetsbare positie. Bij sexchatting hoeft geen sprake te zijn van het doen van een voorstel tot een ontmoeting voor seksuele doeleinden. Dit in tegenstelling tot grooming, wat nu al strafbaar is. Hierdoor kan in de voorfase van daadwerkelijk seksueel misbruik eerder worden opgetreden.

Seksuele intimidatie

Ook wordt seksuele intimidatie in het openbaar strafbaar als overtreding. Door seksueel intimiderend gedrag voelen veel mensen zich onveilig. Zo kan het voorkomen dat iemand bepaalde straten ontwijkt of zich anders gaat kleden. Ook online komt het voor: bijvoorbeeld op social media of chatsites, dat seksueel intimiderende opmerkingen tegen anderen worden gemaakt. Dit heeft vaak een grote impact op het gevoel van veiligheid of waardigheid van mensen.

Hogere straffen

Naast nieuwe strafbaarstellingen worden ook straffen verhoogd voor een aantal seksuele misdrijven. Bijvoorbeeld verkrachting met een kind jonger dan 12 jaar. Hiervoor gaat de gevangenisstraf naar maximaal 15 jaar. Is het kind tussen de 12 en 16 jaar dan wordt de gevangenisstraf maximaal 12 jaar. Voor kinderpornografie wordt het strafmaximum verhoogd naar 6 jaar gevangenisstraf.